Υγεία

Πνευμονική εμβολή: όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Γράφει η Αικατερίνη Καπετάνιου, Παθολόγος, Διευθύντρια ΣΤ’ Παθολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.

Πνευμονική εμβολή είναι η απόφραξη ενός ή περισσοτέρων κλάδων της πνευμονικής αρτηρίας, συνήθως από θρόμβους των κάτω άκρων που αποσπώνται και μεταναστεύουν στα αγγεία των πνευμόνων.

Η πνευμονική εμβολή είναι η 3η σε συχνότητα καρδιαγγειακή νόσος και είναι ιδιαίτερα συχνή στους νοσηλευόμενους ασθενείς. Δεδομένης της σοβαρότητας και των πιθανών συνεπειών της πάθησης, η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπισή της είναι ζωτικής σημασίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής;

Τις περισσότερες φορές μπορεί να εκδηλωθεί με ήπια ή καθόλου συμπτώματα όπως δύσπνοια, ταχύπνοια, ταχυκαρδία, πλευροδυνία, βήχα και σπανιότερα αιμόπτυση, ενώ καμμιά φορά  η πρώτη εκδήλωση μπορεί να είναι η καρδιοαναπνευστική καταπληξία.

Διάγνωση πνευμονικής εμβολής: Εργαστηριακές εξετάσεις

Η διάγνωση της επιβεβαιώνεται με εργαστηριακές εξετάσεις και αλγόριθμους εκτίμησης κινδύνου.

1. Ηλεκτροκαρδιογράφημα. Τα ευρήματα είναι ταχυκαρδία 110 έως 130 σφίξεις ανά λεπτό και αναστροφή του Τ κύματος
2. Αέρια αίματος Εμφανίζεται υποξυγοναιμία με Po2 <95
3. Δ-διμερή (D-dimers). Εμφανίζονται αυξημένα ως τελικά προϊόντα ινικής του καταρράκτη της πήξης
4. Ακτινογραφία θώρακος Τα ακτινολογικά ευρήματα δεν είναι ειδικά και εμφανίζεται ατελεκτασία, πλευρική συλλογή, η μεγαλοκαρδία
5. Αξονική αγγειογραφία πνευμόνων (spiral CT). Αποτελεί την εξέταση εκλογής για την έγκαιρη διάγνωση του θρόμβου στα πνευμονικά αγγεία.
6. Triplex Φλεβών κάτω άκρων. Στην εξέταση αυτή αναγνωρίζεται η ύπαρξη  θρόμβων στο φλεβικό σύστημα το κάτω άκρων από όπου τμήματα τους αποσπώνται και μεταναστεύουν στο πνευμονικά αγγεία. 

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου εμφάνισης πνευμονικής εμβολής

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση πνευμονικής εμβολής είναι συμπτώματα εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, ταχυκαρδία>100/min, η χειρουργική επέμβαση, το μείζον τραύμα, η αιμόπτυση, η  ακινητοποίηση μεγαλύτερη από 3 μέρες, το προηγούμενο ιστορικό πνευμονικής εμβολής, η  θρόμβωση των φλέβων  των  κάτω άκρων, τα αντισυλληπτικά και θρομβοφιλία. Η εγκυμοσύνη είναι παράγοντας κινδύνου για πνευμονική εμβολή και σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Μεγάλης Βρετάνιας είναι η πρώτη αιτία θανάτου έγκυων γυναικων.

Ο  καρκίνος επίσης αποτελεί σημαντικό προδιαθεσικό παράγοντα κινδύνου.

Οι παράγοντες κινδύνου διακρίνονται σε:

1. Παροδικούς/ προκλητούς: συγκαταλέγονται οι μεγάλης διάρκειας επεμβάσεις, τα αντισυλληπτικά, η εγκυμοσύνη και η ακινητοποίηση στο κρεβάτι διάστημα > των τριών ημέρων.
2. Επίμονους/ μη προκλητούς: συγκαταλέγονται ο εν ενεργεία καρκίνος, η παράλυση κάτω άκρων και  η θρομβοφιλία.

Κριτήρια Wells (αλγόριθμος εκτίμησης κινδύνου): Το άθροισμα της βαθμολόγησης ξεχωριστά κάθε ενός συμπτώματος βάσει των κριτηρίων Wells αποτελεί τον δείκτη πιθανότητος πνευμονικής εμβολής. Αν ο δείκτης είναι >4 τότε είναι πιθανή η διάγνωση της πνευμονικής εμβολής.

Ποια είναι η θεραπεία της πνευμονικής εμβολής;

Η θεραπεία καθορίζεται από την βαρύτητα των συμπτωμάτων του ασθενούς. Στη περίπτωση βαρείας καρδιοαναπνευστικής αστάθειας,  η αγωγή πρέπει να είναι άμεση αφού ο κίνδυνος θανάτου είναι μεγάλος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να γίνει άμεση καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση που περιλαμβάνει:

1. Θρομβολυτική θεραπεία (ενδοφλέβια φαρμακευτική λύση του θρόμβου).
2. Χειρουργική αφαίρεση του πνευμονικού εμβόλου.
3. Θεραπεία του θρόμβου με κατευθυνόμενο καθετηριασμό.
4. Φίλτρο κάτω κοίλης φλέβας. Ο στόχος είναι η συγκράτηση των θρόμβων των κάτω άκρων, ώστε  να μην μεταναστεύσουν στους πνεύμονες.

Στις περιπτώσεις που ο ασθενής δεν εμφανίζει καρδιοαναπνευστική αστάθεια, η θεραπευτική επιλογή είναι η αντιπηκτική θεραπεία και συγκεκριμένα:

1. Ηπαρίνη μικρού μοριακού βάρους η Fondaparinux (ενέσιμα υποδόρια)
2. Νεότερα από του στόματος αντιπηκτικά χάπια π.χ. Rivaroxaban, Dabigatran Apixaban.
3. Ασενοκουμαρόλη (Syndrome).
4. Κλασσική ηπαρίνη (κυρίως τις πρώτες ημέρες).

H διάρκεια της θεραπείας είναι 3 μήνες. Υπάρχουν περιπτώσεις όμως που προτείνεται η παράταση, όπως στις περιπτώσεις με επίμονους/μη προκλητούς  παράγοντες κινδύνου. Η παράταση έχει ως σκοπό την αποφυγή υποτροπής της νόσου και εμφάνισης νέων επεισοδίων. Σε περιπτώσεις με ορισμένους παράγοντες κινδύνου η θεραπεία μπορεί να συνεχισθεί εφόρου ζωής.

Συμπερασματικά

Η πνευμονική εμβολή παραμένει ένας ισχυρός παράγοντας νοσηρότητας και θνητότητας των ασθενών ιδιαίτερα στα νοσοκομεία. Οι αλγόριθμοι διάγνωσης,  εκτίμησης των παραγόντων κινδύνου και θεραπευτικών επιλογών της, βοηθούν στην αποφυγή επιπλοκών. Τα νεότερα από του στόματος αντιπηκτικά αποτελούν, σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες, τη καλύτερη επιλογή για την θεραπεία των ασθενών (χωρίς καρδιοαναπνευστική αστάθεια) στο σπίτι.

*Άρθρο της Αικατερίνης Καπετάνιου, Παθολόγου, Διευθύντριας ΣΤ’ Παθολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.