Υγεία

Καρδιαγγειακό σύστημα και επιπλοκές από τον νέο κορονοϊό

Γράφει ο Ηλίας Τσούγκος, Καρδιολόγος, Διευθυντής ΣΤ’ Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.

Διάφορα είδη ιών μπορούν να επιβαρύνουν την καρδιακή λειτουργία, γιατί οι ιοί αφενός μεν προσβάλλουν την καρδιά (μυοκαρδίτιδα) και την εξασθενούν, και αφετέρου λόγω του πυρετού και της γενικότερης κακουχίας αυξάνουν το μεταβολισμό και αναγκάζουν την καρδιά να δουλέψει εντονότερα για να ανταποκριθεί στις μεγαλύτερες αυτές απαιτήσεις. Με την αντίδραση αυτή η καρδιά κουράζεται, οι πιέσεις στους πνεύμονες αυξάνουν και οι πιθανότητες να αναπτυχθεί πνευμονία πολλαπλασιάζονται. Έτσι, η κατάσταση οδηγείται σε ένα φαινόμενο φαύλου κύκλου που καταλήγει σε καθολική καταπόνηση της καρδιάς.

1. Πως εισέρχονται οι ιοί στον οργανισμό μας;

Οι ιοί εισέρχονται στον οργανισμό μέσω της απορρόφησής τους από τους βλεννογόνους (μάτια, μύτη, στόμα κτλ). Κυρίως όμως επικάθονται στο στοματικό και φάρυγγικό βλεννογόνομε απαραίτητη προϋπόθεση την μεταφορά τους σε αυτά τα σημεία είτε μέσω τον χεριών μας(αφού έχουμε ακουμπήσει σε μολυσμένες επιφάνειες) είτε μέσω σταγονιδίων που εκτοξεύονται (σίελος, φτέρνισμα, μικροσταγονίδια κτλ) απόνοσούντες συνανθρώπους μας. Για να μπορέσουν να αναπτυχθούν αυτοί οι ιοίσύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις χρειάζονται χαμηλότερες θερμοκρασίες από του σώματός μας που είναι 36,6 βαθμούς κελσίου. Έτσι λοιπόν για να ενεργοποιηθεί κάποιος ιός στο σώμα μας έστω και αν έχει εισαχθεί στον οργανισμό μας θα πρέπει να μειωθεί η θερμοκρασία τοπικά στο φάρυγγα στους 30 βαθμούς κελσίου από 36,6 της φυσιολογικής μας θερμοκρασίας (π.χ. πίνουμε κρύο νερό, εισπνέουμε κρύο αέρα, κυκλοφορούμε χωρίς ζεστή ένδυση στο κρύο κτλ).

2. Ποιοι είναι οι λόγοι που καθιστούν τον κορωνοϊό(COVID-19)πιο επικίνδυνο από τους άλλους ιούς;

Δυο είναι κυρίως οι λόγοι:

• Πρώτονέχει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα που οφείλεται στην μεγάλη διάρκεια επιβίωσής του σε εξωτερικές επιφάνειες στο περιβάλλον
• δεύτερον  η μεγάλη τοξικότητατου κυρίως  σε ευπαθείς ομάδεςμε αποτέλεσμα την δημιουργία  πνευμονίας αλλά και του σύνδρομού οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS).

3. Έχει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο ο κορωνοϊός(COVID-19) στο  καρδιαγγειακό σύστημα;

Παρόλο που οι κύριες εκδηλώσεις της νόσου είναι από το αναπνευστικό σύστημα, μερικοί ασθενείς εμφανίζουν σοβαρές επιπτώσεις και στο καρδιαγγειακό σύστημα.Ο ιός μπορεί να προκαλέσει οξεία καρδιακή βλάβηχωρίς ο ασθενής να εμφανίζει προυπάρχουσακαρδιακή νόσο ενώ επιπλέον μπορεί στους νοσούντες καρδιοπαθείς να προκαλέσει επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας και να αποβεί θανατηφόρος.

Ασθενείς με οξεία (de novo) καρδιακή βλάβη:

Στα πρώτα στατιστικά στοιχεία που δόθηκαν στην δημοσιότητα κατά την έναρξη της νόσου  φάνηκε ότιένας σημαντικός αριθμός ατόμων με νόσο COVID-19 στη Wuhan στην Κίνα μετά την εκδήλωση του εμπυρέτου και της πνευμονίας εμφάνισε οξείαμυοκαρδιακή βλάβη, η οποία εκδηλώθηκε κυρίως ως οξύ εμφραγμα του μυοκαρδίου. Απόαυτούςαρκετοίνοσηλεύτηκαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), γεγονός που αναδεικνύει την σοβαρή φύση της μυοκαρδιακής βλάβης.

Κατά δεύτερο λόγο, ανάμεσα στα επιβεβαιωμένα κρούσματα με λοίμωξη από τον κορωνοϊό που κατέγραψε η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας (ΕΕΥΚ), αρκετοί είχαν αρχικά συμπτώματα από το καρδιαγγειακό σύστημα όπωςπ.χ. αίσθημα παλμών, στηθάγχη ή δύσπνοια. Μέχρι στιγμής δεν έχει αναγνωρισθεί ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός δημιουργίας της καρδιακής βλάβης από τον ιόαλλά υποθέτουμε ότιοφείλεται στη συστηματική φλεγμονώδη απάντηση του οργανισμού μας στην νόσο καθώς και σε διαταραχές του ανοσολογικού συστήματος που εμφανίζονται με την πρόοδο αυτής.

Ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο

Η κατηγορία αυτών των ασθενών είναι σίγουρα  η πιο ευάλωτη. Μετά αναλύσεις από την πανδημία δείχνουν ότι η λοίμωξη είναι πιθανότερο να συμβεί σε ασθενείς με υποκείμενο καρδιαγγειακό νόσημα(58% εμφάνιζαν υπέρταση, 25% καρδιακή νόσο και 44% αρρυθμία)     και επιπλέον αυτοί οι ασθενείς εμφανίζουν σοβαρότερα συμπτώματα και υψηλότερη θνησιμότητα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότιλόγω του πυρετού και της γενικότερης κακουχίας αυξάνεταιο μεταβολισμός και η καρδιά λειτουργεί εντονότερα για να ανταποκριθεί στις μεγαλύτερες απαιτήσεις του οργανισμού. Με την αντίδραση αυτή η καρδιά κουράζεται, οι πιέσεις στους πνεύμονες αυξάνουν και οι πιθανότητες να αναπτυχθεί πνευμονία και θάνατος πολλαπλασιάζονται.

Τέλος, πρόβλημα στους ασθενείς με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο εμφανίζεται και στην θεραπεία αφού πολλά αντιϊκά φάρμακα σχετίζονται με εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας, αρρυθμιών και άλλων καρδιαγγειακών ανωμαλιών. Επομένως, κατά τη διάρκεια της θεραπείας για τον COVID-19, ειδικά όταν χορηγούνται αντιϊκά φάρμακα, η πιθανότητα εμφάνισης καρδιοτοξικότητας θα πρέπει να παρακολουθείται στενά. 

4. Ποιοι ασθενείςβρίσκονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου; 

• Ηλικιωμένοι
• Ανοσοκατασταλμένοι
• Ασθενείς με καρδιααγγειακά νοσήματα
• Ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

Πιο συγκεκριμένα ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα που ανήκουν στην κατηγορία των ευπαθών ομάδων είναι:

1. Καρδιακή Ανεπάρκεια (Ισχαιμικής ή μη αιτιολογίας)
2. Στεφανιαία Νόσος (Πρόσφατο Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο ή επέμβαση επαναγγείωσης (αγγειοπλαστική-stent ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη τους τελευταίους 12 μήνες )
3. Πνευμονική Υπέρταση
4. Συγγενείς καρδιοπάθειες.
5. Προσθετικές καρδιακές βαλβίδες
6. Μυοκαρδιοπάθειες
7. Χρόνια αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση/ χρόνιος αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης 

5. Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης έναντι του κορωνοϊού; 

• Τακτικό πλύσιμο των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα ή νερό και σαπούνι (οποιοδήποτε σαπούνι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απολύμανση των χεριών). Το πλύσιμο των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα ή με νερό και σαπούνι, εξουδετερώνει τον ιό εάν βρίσκεται στα χέρια μας.
• Αποφύγετε να αγγίζετε τη μύτη, το στόμα και τα μάτια σας. Τα χέρια αγγίζουν πολλές επιφάνειες που μπορεί να είναι μολυσμένες με τον ιό. Εάν αγγίξετε τα μάτια, το στόμα ή τη μύτη σας, μπορεί να μεταφέρετε τον ιό από την επιφάνεια στον εαυτό σας.
• Διατηρήστε αποστάσεις, τουλάχιστον 1 μέτρου, από εσάς και τους άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα από ανθρώπους που βήχουν, φτερνίζονται ή έχουν πυρετό. Εάν είστε πολύ κοντά, κινδυνεύετε να εισπνεύσετε τον ιό.
• Συχνή ενυδάτωση (λήψη τουλάχιστον 1,5 λίτρου νερού κατά τη διάρκεια της ημέρας) ώστε να μην υπάρχει ξηρός λαιμός.
• Αποφεύγουμε να μένουμε μέσα στο σπίτι με τα ίδια ρούχα με τα οποία κυκλοφορούμε σε εξωτερικούς χώρους.
• Τα ρούχα πλένονται και απολυμαίνονται στους συνήθης βαθμούς στο πλυντήριο – καλό είναι να στεγνώνουν στον ήλιο.
• Σακούλες και άλλα είδη που προέρχοντα από εξωτερικό χώρο καλό θα είναι να παραμένουν εκτός σπιτιού.
• Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα καλό θα είναι να μην χρησιμοποιούμε μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα για την αντιμετώπιση του πυρετού (πχvoltaren, mesulid, arcoxia, xefo, nurofen κτλ).
• Δεν αλλάζουμε τη φαρμακευτική θεραπεία που λαμβάνουμε για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας τονίζουν ότι δεν υπάρχει λόγοςπρος το παρόν για αλλαγή των ACE-I και ARB για τον έλεγχο της αρτηριακής υπέρτασης.
• Δεν επισκεπτόμαστε νοσοκομεία και ιατρεία αν δεν έχουμε συμπτώματα. Αναβάλουμε τον τακτικό έλεγχο για τους επόμενους μήνες. Η συνταγογράφηση μπορεί να λαμβάνεται από συγγενικά πρόσωπα.
• Φροντίζουμε να συμμορφωνόμαστε με τη φαρμακευτική θεραπεία για καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη κλπ, ούτως ώστε να μειώσουμε τις επανεισαγωγές στο νοσοκομείο.
• Ακολουθούμε σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή, με αποφυγή καπνίσματος.

6. Γίνεται το τεστ για την ανίχνευση του ιού προληπτικά;

Πλέον έχει σταματήσει η διενέργεια του τεστ σε ασυμπτωματικούς ή ολιγοσυμπτωματικούς ασθενείς.

7. Τι κάνουμε επί εμφάνισης συμπτωμάτων;

• Αν έχετε πυρετό, βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή είναι σημαντικό να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια καλώντας αρχικά τον ιατρό σας και στην συνέχεια αν χρειαστεί τον ΕΟΔΥ στο 1135.
• Εάν έχετε ήπια συμπτώματα αναπνευστικής λοίμωξης και δεν έχετε ταξιδέψει, μείνετε σπίτι μέχρι την ανάρρωση σας, τηρώντας όλους τους κανόνες προσωπικής υγιεινής.

8. Συμπερασματικά

Σε κάθε περίπτωση διατηρούμε τη ψυχραιμία μας και περιοριζόμαστε στο σπίτι. 

*Άρθρο του Ηλία Τσούγκου, Καρδιολόγου, Διευθυντή ΣΤ’ Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ