*Η Σοφία Τσιπτσέ είναι δικηγόρος παρ' Εφέταις, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ.
Η πανδημική κρίση, πέρα από το αγαθό της δημόσιας υγείας, πλήττει αναμφίβολα και την οικονομία. Η ελληνική οικονομία είναι ήδη λαβωμένη από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση που πέρασε και συνεχίζει να περνά η χώρα μας.
Αν σκιαγραφήσει κανείς την υπάρχουσα κατάσταση, θα καταλήξει να καταγράψει την εξής πραγματικότητα :
Και όλα τα ανωτέρω γίνονται υπό την απειλή των πλειστηριασμών, που βρίσκονται προ των πυλών για το νέο έτος. Ήδη χιλιάδες δανειολήπτες λαμβάνουν εδώ και αρκετό καιρό διαταγές πληρωμής, πράγμα που σημαίνει ότι οι δανειστές έχουν ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό μαζικά τις διεκδικήσεις και τις εκτελέσεις, καταγγέλλοντας τις δανειακές συμβάσεις, επιδίδοντας διαταγές πληρωμής προς φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Μοναδικό εργαλείο αντιμετώπισης για τους πληττόμενους υπερχρεωμένους είναι η άσκηση των ανακοπών, όπως αυτές προβλέπονται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, προκειμένου να ανακόψουν και να αναστείλουν τις διεκδικήσεις των πιστωτών τους. Παράλληλα στο χρονικό αυτό διάστημα θα πρέπει να προσπαθήσουν να βρουν τρόπους ρύθμισης των οφειλών τους.
Ένας πρόσφορος και αρκετές φορές αποτελεσματικός τρόπος – με δεδομένο ότι απουσιάζει ένα αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο ρύθμισης και αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων- είναι η διμερής διαπραγμάτευση. Η προσπάθεια δηλαδή από τον υπερχρεωμένο οφειλέτη να προσεγγίσει τον οφειλέτη του, είτε μόνος, είτε με εξειδικευμένους συνεργάτες, ώστε παρουσιάζοντας τα οικονομικά του δεδομένα, να προσπαθήσουν από κοινού να βρουν μία ρεαλιστική ρύθμιση της οφειλής. Βέβαια σε αυτή την προσπάθεια θα πρέπει ο οφειλέτης να γνωρίζει τα εξής : Η Τράπεζα, το fund, η εταιρία διαχείρισης κάνει προτάσεις βάσει κάποιων πολιτικών που ακολουθεί η εκάστοτε εταιρία στην αντιμετώπιση της ρύθμισης των κόκκινων δανείων, όπερ σημαίνει ότι τα περιθώρια της όποιας διαπραγμάτευσης είναι περιορισμένα. Επίσης, οφείλει να γίνει γνωστό ότι στις ρυθμίσεις συνήθως ακολουθείται ο βασικός «κανόνας», ότι : κανένας πιστωτής δεν δύναται να λάβει λιγότερα χρήματα από όσα θα λάμβανε σε περίπτωση ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη και των εγγυητών του.
Τι γίνεται με τον εξωδικαστικό μηχανισμό;
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός έγινε γνωστός από το 2017. Βέβαια η λειτουργία του τότε ήταν κάτω από άλλο νομοθετικό πλαίσιο, με άλλα δεδομένα και κάτω από άλλες προϋποθέσεις. Ούτε τότε, ούτε σήμερα με το νέο νόμο της ρύθμισης των οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας (Ν. 4738/2020) δεν κρίνεται εν τοις πράγμασι ως ιδιαίτερα επιτυχημένο πλαίσιο, και μάλιστα φαίνεται να επαναλαμβάνονται σε αρκετά σημεία οι ίδιες παθογένειες. Τα τεχνικά προβλήματα που συναντά κανείς για την οριστικοποίηση μίας αίτησης είναι πολλά, τα παράπονα των εξειδικευμένων επιστημόνων για τα προβλήματα της πλατφόρμας σε τεχνικό επίπεδο είναι αν μη τι άλλο καταγεγραμμένα.
Πέρα όμως από τα όποια τεχνικά προβλήματα, η αναποτελεσματικότητα σε ευρύ πεδίο του νόμου και η «αχίλλειος πτέρνα» του, εντοπίζεται στο γεγονός ότι οι πιστωτές στη διαδικασία ρύθμισης συμμετέχουν αν και εφόσον το επιθυμούν και όχι υποχρεωτικά, όπερ σημαίνει ότι πολλές αιτήσεις καταλήγουν, ή δύνανται να καταλήξουν άνευ αποτελέσματος, από τη μη συμμετοχή των πιστωτών. Υπενθυμίζουμε ότι για την εξέταση της αίτησης θα πρέπει να συμμετέχει η πλειοψηφία των πιστωτών, όπου ως «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται το ποσοστό εξήντα τοις εκατό (60%) επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων, οι οποίοι συμμετέχουν ως πιστωτές. Κατά συνέπεια πλειοψηφία υπάρχει όταν από τις τράπεζες προς τις οποίες οφείλει ο ενδιαφερόμενος συμμετέχουν αυτές προς τις οποίες οι οφειλές καλύπτουν το 60% του συνόλου.
Με τον ως άνω νόμο παρέχεται η δυνατότητα οι οφειλέτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που αδυνατούν να ρυθμίσουν δάνεια και οφειλές σε δημόσιο ή αδυνατούν να τηρήσουν τις ρυθμίσεις τους, να απαλλαγούν από όλες τις οφειλές τους, προς όλους τους πιστωτές, μέσω διαδικασίας πτώχευσης (δηλ. ρευστοποίησης της περιουσίας τους), έτσι ώστε να απαλλαγούν από όλα τα χρέη και να λάβουν τη 2η ευκαιρία. Δεύτερη ευκαιρία με άλλα λόγια σημαίνει : τα χάνεις όλα μέσω της διαδικασίας ρευστοποίησης, αλλά υπό συνθήκες που ορίζονται στο νόμο, απαλλάσσεσαι από το υπόλοιπο των χρεών σου.
Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά στο σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο: την «πτώχευσης φυσικών προσώπων» και μάλιστα εν μέσω πανδημίας!
Από τα ανωτέρω συνοπτικά αναφερόμενα, και συνοπτικά λέγοντας για να μπορούν να χωρέσουν οι αδυναμίες και παθογένειες του συστήματος εντός ενός άρθρου, γίνεται αντιληπτό ότι ουσιαστικά οι οφειλέτες βρίσκονται να παλεύουν με ένα τσουνάμι εντελώς αβοήθητοι, χωρίς αποτελεσματικό πλαίσιο ρύθμισης των οφειλών τους.
Οι εκάστοτε νόμοι που έχουν δημιουργηθεί κατά καιρούς υπήρξαν αναποτελεσματικοί και δυστυχώς εξακολουθούν να είναι. Οι αναποτελεσματικοί αυτοί νόμοι φαίνεται να είναι σαν τα σωσίβια που δίνουν στους «πνιγμένους» στα κύματα ναυαγούς: φλούδες ελπίδες για σωτηρία.